جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

پژوهش حاضر، با هدف بررسی سرّ در عرفان اسلامی تدوین شده است. هدف سالک در سلوک، وصال به حق و شناخت به حقایق و پدیده‌هایی است که عقل بشر از فهم آن عاجز بوده و تنها به مدد ریاضت و خلوت‌گزینی است که به این مهم دست می‌یابد. عارف بالله، در سلوک خود به اسراری آگاه می‌شود که اغیار را بدان راه نیست. «سرّ»، ودیعه‌ای است نهاده در دل، که باید از نااهلان و نامحرمان نهان داشته شود. این واژه، در متون عرفانی تعابیر گوناگونی یافته است؛ در جایی به معنای درجه‌ای از مقامات عرفانی، در جای دیگر به معنای سرّقدر است و در جای دیگر، به عنوان راز، باطن و امر پوشیده دانسته شده است

در این تحقیق تفسیر تطبیقی بخش دوم سوره کهف (آیات 60 تا 110) با استفاده از روایات تفسیری شیعه و سنی از تفسیر نورالثقلین و الدرالمنثور (از مهم‌ترین تفاسیر روایی فریقین) ارائه می شود. هدف روشن نمودن نقاط اختلاف و اشتراک بین تفاسیر فریقین از حیث میزان و نوع مباحث و معارف تفسیری می‌باشد.مفاد ظاهری و روایی آیات از اهم تفاسیر اجتهادی و روایی فریقین ارائه می گردد. گونه های روایات تفسیری از حیث مباحث و معارف و آسیب های سندی آنها بررسی و بیان شده و آموزه های هدایتی آیات ارائه می گردد.

چکیده: مراقبه و محاسبه یک جستجو و سلوک فردی، راهی برای نگرش به درون و درک درونی و تصمیم برای تغییر و دگرگونی است و همچنین روشی است برای مراقبت از جسم و روح. در این پژوهش مراقبه و محاسبه را از منظر عرفان اسلامی در پنج فصل مورد بررسی قرار داده‌ام. فصل اول این پژوهش اختصاص دارد به کلیات تحقیق ، بیان مسئله تحقیق، اهمیت موضوع تحقیق، همچنین اهداف، سوالات، فرضیه‌ها، چارچوب نظری، روش و متغیر‌ها و واژه‌های کلیدی تحقیق، در فصل دوم و سوم ضرورت مراقبه و محاسبه را از منظر قرآن کریم و احادیث و روایات ائمه معصومین مورد بررسی قرار داده‌ام، همچنین نظرات بیش از پنجاه عارف را از قرن اول تا قرن هشتم هجری در رابطه با بحث مراقبه و محاسبه جمع‌آوری نموده‌ام همچنین در این فصل به تعریف مراقبه و محاسبه، انواع آنها، شرایط، آداب، درجات، نشانه‌ها و ارکان آنها اهتمام ورزیده‌ام. در فصل چهارم چگونگی رابطه مراقبه و محاسبه با مقامات و احوال را تبیین نمودم لذا در این فصل مشخص گردید که مراقبه جزء‌احوال است نه مقامات، در فصل پنجم به پنج سوال تحقیق با رجوع به کتب متعدد عرفانی پاسخ دادم و سپس به نتیجه مراقبه و محاسبه در سیر و سلوک سالک پرداختم در نتیجه مشخص گردید که مراقبه و محاسبه مستمر علاوه بر رسیدن به کمالات معنوی و انسانی منتج به کشف، شهود، مشاهده، قرب، انس و وصال خداوند برای سالک راه حق می‌گردد

از دیدگاه اسلام فلسفه زندگی، دستیابی به رشد و تکامل است و این همان هدف زندگی است که خداوند برای انسان در نظر گرفته است. در آیات قرآن «رشد» به معنای هدایت، نجات، اصلاح و کمال آمده است. برخی لغت شناسان از لغت «رشد» مفهوم «کمال» را استنباط می‌کنند و مفاهیم دیگر را عملا وسایل دست‌یابی به رشد و یا نتایج آن می‌دانند. تعبیر قرآنی که در مقابل «رشد» به کار رفته، لغت «غیّ» به معنای «گمراهی و هلاکت» می‌باشد. کسانی که در غیر مسیر توحید گام بر می دارند، به سوی گمراهی و سقوط حرکت می‌کنند و تنها افرادی که ایمان به خدا آورده بر طبق آن به اعمال شایسته بپردازند، از سقوط ایمن می‌باشند.در آیات متعددی می‌توان عوامل و مصادیق «رشد و غیّ» را پیدا کرد. سوره مریم? ازسوره های مکّی است که درآن مسائل اعتقادی و مبدأ و معاد مطرح شده و کمتر از احکام سخن به میان آمده است. روش قرآن کریم در امر دعوت، استفاده از ابزار بیم و بشارت است. اما این سوره با ترسیم سبک و روش زندگی تعدادی ازبرگزیدگان خدا، الگویی از رفتارهایی که باعث رشد و یافتن مسیر در رسیدن به قرب الهی می‌شود را ارائه می‌دهد و مصادیقی از این الگوها چون ایمان به خدا و قیامت، دعا، اخلاص، نماز و زکات، پاکدامنی و... را بیان می‌کند. در نهایت، عاقبت آنان را بیان کرده و به آن‌ها وعده بهشت برین می‌دهد.در مقابل؛ عذاب گمراهان (اهل غیّ) و روش و شیوه زندگی آنها از قبیل اعراض از یاد خدا، بی اعتنایی به اوامر خداوند و پیروی از شهوات را بیان می‌کند و مصادیق این «غیّ» مانند نفی معاد، شرک، اطاعت از شیطان، پرستش بت‌ها را خاطر نشان می‌کند. به همین دلیل این عده به زودی با حالت «غیّ» وگمراهی که همان از دست دادن «رشد» است، رو به رو می‌شوند، مگر آن که توبه کنند و به سوی پروردگار خود بازگردند. هدف این پژوهش، جستجوی عوامل و مصادیق «رشد و غیّ» و بررسی آن در سوره مریم? می‌باشد.

از اهداف بلند انبیا(ع) می توان برقراری قسط و عدل در جامعه و حمایت از محرومان و مبارزه با ستمگران و برقراری نظم و انضباط و حاکمیت قانون عدل و قانون خدا در جامعه و برقراری امنیت فردی و اجتماعی و برخورد با عوامل ناامنی و فتنه و فساد و ایجاد محیطی سالم و سازنده و پاک و شایسته برای رشد استعدادها و فضایل و ارتقای سطح بینش مادی و معنوی جامعه بشری و فضاسازی برای عزت و کرامت انسانها و تکامل الهی جامعه را بر شمرد. البته، محدود کردن کارایی ادیان الهی به بُعد حکومت و برقراری اهداف یادشده، بدون توجه به اهداف معنوی، همان قدر ناروا و ستم است که محدود کردن مکتب انبیا(ع) به اهداف معنوی و رهبانیت و گوشه گیری و انزوای سیاسی. هر دو دیدگاه، انحرافی و ناصحیح و نارواست. دیدگاه حق در باره مکتب انبیا(ع)جامع نگری میان حیات دنیا و سعادت آخرت و ارتباط دنیا با آخرت و دین با حکومت و برقراری عدالت آمیخته با تقوا و فضیلت و معنویت است. باید اهداف بلند حکومت علوی(ع) را نیز در همین موارد، جست. امام علی(ع) انگیزه خود را از پذیرفتن حکومت، برقراری قسط و عدل و امنیت و دفاع از مظلومان و ستمدیدگان و مقابله با ظالمان و ستمگران و تقسیم عادلانه بیت المال در میان مسلمانان و ایجاد زمینه های لازم برای رشد و پویایی و عزت و سربلندی جامعه اسلامی و ... عنوان کرده

واژه عدل به معنای متعددی از : جمله واقعیت عینی ، ادراک متقابل واقع اختیار ، طلب و ... به کار رفته است . حق ئر اصلاح فقه بهمعنای قدرت یک فرد مطابق با قانون بر فرد دیگر است و در اصلاح حقوقی به معنای سلطه ارادی ، مصلحت وامتیاز ... میباشد . شهروند به کسی گفته میشود که تحت الحمایه حکومتی باشد و قوانین آنرا به رسمیت بشناسد .ومفهوم حقوق شهروندی حقوق عالی انسان مانند حق آزادی بیان و اندیشه تکریم شهروندان ، امنیت و عدالت شهروندان است که فراتر از حق خوراک ، پوشاک و مسکن می باشد . مهمترین خاستگاه حقوق شهروندی در اندیشه اسلامی قران ونهج البلاغه است . در قران نهی از ظلم تکریم انسانها ، توجه به نیازهای مادی و معنوی امنیت وعدالت را مهمترین حقوق انسانها بیان شده است .از ویژگی های حقوق شهروندی جهان شمولی ، ذاتی و فطری بودن است . که بزرگترین حقها ، حق والی بر مردم و حق مردم بر والی است .امام علی هدف خود را از قبول حکومت برچیدن ظلم ، انجام اصلاحات و ایجاد عدالت وامنیت و اجرای حدود الهی میداند . مفهوم عدالت از دیدگاه امام مهم بودن هر فرد نسبت به حقی که به طور مشروع دارد ، می باشد . امام در خطبه چهل در پاسخ به شعار لا حکم الا الله از سوی خوارج چنین پاسخ میدهد . مردم به زمامدار نیاز دارند خواه نیکوکار باشد یا تبهکار . مراد امام در این خطبه بیان اهمیت نظم و امنیت در جامعه است از دید امام مهمترین حقوق فردی حق حیات و حق آزادی است که در همه جوامع پذیرفته شده است .و قوام هر یک از طبقات اجتماع بسته دبه قوام طبقه دیگر است . بنابراین رعایت حقوق اجتماعی افراد یک جامعه نیز حائز اهمیت است . در اندیشه و سیره امام علی مهمترین حقوق مردم بر حاکمان را ایجاد دعدالت و امنیت میداند و اعمال عدالت را بهترین روش یرای جلب اعتماد مردم و حفظ صیانت از حمایتهای مردمی توصیه می فرماید . یکی از مهمترین اسناد تاریخی در مفهوم و سیاست گذاری عدالت وامنیت فرمان امام علی به مالک اشتر فرماندار مصر می باشد این سند به تنهایی تمام جوانب اصل وحدت گرایی و آزادمنشی ، اصل حقوق و سیاسی و اصل اقتصادی و مدیریت و سازمانی را به طور شیوا و جالبی خلاصه میکند .

هدف از تحقیق در این رساله ، بررسی این مساله است که : آیا بازگشت گروهی از انسان ها به این دنیا ، پس از مرگ و پیش قیامت کبری امکان دارد یا خیر؟ در صورت امکان این مساله ، آیا از منابع دینی دلیلی بر وقوع آن در آینده وجود دارد یا خیر؟

؛رساله موجود، در خصوص یکی از مهمترین و پرثمرترین قواعد فقهی نگراش یافته، که اهمیت و ارزش آن بحدی است که در خصوص آن گفته شده که اگر این قاعده نباشد، اختلاتل در نظام معاش و معاد مردم حاصل می گردد، که هم دارای بعد اخلاقی و هم زمینه های متعدد فقهی است. در این رساله اصل صحت در نزد امامیه مورد بررسی قرار گرفته ، که در فصل 4 نگارش یافته است. فصل اول کلیات است که شامل مقدمه و پیشینه بحث، تعریف لغوی و اصطلاحی قاعده، اصل، صحت و عمل می باشد. ضمن اینکه پس از تعریف اصل و قاعده به تناسب تفاوت قاعده فقهی با قاعده اصولی و مساله فقهی بیان گردیده است. و نیز در بحث تعریف صحت، اقسام آن و تعریف احکام تکلیفی و وضعی بیان شده. پس از آن موارد استعمال کلمه صحت و تفکیک محل نزاع در اصل بیان گردیده است. سپس با بیان انواع تقسیم بندیهای که نسبت به قواعد فقهی صورت گرفته جایگاه این قاعده در میان دیگر قواعد فقهی تبیین شده. در فصل دوم اصل صحت در عقود و ایقاعات بدلیل اینکه از حیث مدرک و اختلافی که در طرح بحث آنها بین برخی علماست و گاهی جدا مطرح شده، در اینجا نیز بصورت فصلی مستقل، آنهم جهت ارائه مدارک آورده شده که شامل یک مقدمه و دو بحث در شبهات حکمیه و موضوعیه است. در فصل سوم الصاله الصحه در فعل مسلم یا غیر به معنای عام که اهم شامل اصل صحت در عقود و ایقاعات است و هم غیر اینها مطرح شده، که با توجه به مدارک که دسته ای بیانگر بعد اخلاقی اصل هستند، در دو مبحث اصل صحت فقهی و اخلاقی مطالب مطرح شده. در هر کدام نیر معنی و مفهوم اصل، ادله و خلاصه مطالب مطرح گردیده. بعلاوه اینکه در مبحث اصل صحت فقهی تنبیهاتی را که علما بزرگوار ذکر کرده اند، آورده شده. و نیز در همین مبحث چگونگی تفکیک اصل صحت از قاعده فراغ و تجاوز بیان شده و حدود آن از قاعده فساد تمیز داده شده است. و در نهایت، استئنائات قاعده، تعارض اصل با اصل استصحاب و جریان اصل در اقوال و اعتقادات بیان گردیده و نیز مختصری درباره اصل صحت در اعمل کفار آمده است. در فصل چهارم خلاصه مطلب، ثمرات و نتایج اصل، امتیاز رساله و مشکلات موجود باضافه پیشنهادات در خصوص قواعد فقهی و موادی از قانون مدنی بیان گردیده است.

چکیده:در دنیای امروز پیشرفت، آدمی را از فضائل دور کرده و رذائل را به جای آن قرار می‌دهد. و انسان در امیال حیوانی خود غوطه‌ور شده و بُعد ناطق بودن خود را فراموش می‌کند. لذا پرداختن به موضوعاتی که تزکیه نفس را مطرح می‌کنند و بالاتر از آن راه و روش دستیابی به آن را بیان می‌نماید اهمیت ویژه‌ای در این دنیای وا نفسا به خود می‌گیرد و تلنگری است بر تک تک افراد، تا ملاک‌های برتری و ایمانی خود را با آن بسنجند. این تحقیق با هدف دستیابی به روش‌های کاربردی جهت تزکیه نفس تدوین شده است. از شیوه کتابخانه‌ای بهره جسته است. از جمله نتایجی که در این پایان نامه به آن رسیده شده است اینکه، امام سجاد(ع) از سه روش معرفتی، عاطفی، رفتاری جهت تزکیه نفس استفاده نموده‌اند. در روش معرفتی با تغییر و بالابردن سطح بینش و شناخت فرد در مسائلی همچون شناخت خدا، شناخت دنیا، شناخت معاد، شناخت خود و شناخت قرآن بهره می‌برد. یعنی آگاهی و بینش افراد از یک مسئله بهترین درمان است. و روش عاطفی که با میل و کشش‌های درونی همچون ذکر قلبی، توکل به خداو.....بهره می‌برد. عاطفه، تمایلات و گرایش‌های نفسانی را گویند که ریشه در قلب انسان دارند. که شامل تمایلات و گرایش‌های صحیح وخوب، و بد نیز می‌شود. و در روش عاطفی که با میل و کشش‌های درونی همچون ذکر قلبی، توکل به خداو.....کاربرد دارد جهت تزکیه نفس با استفاده از صحیفه سجادیه بهره برده شده است. و روش رفتاری که در رفتار و عمل شخص همچون ارتباط با خدا، خود، دیگران، هستی، برای تزکیه نفس استفاده نموده‌اند. از ادعیه صحیفه سجادیه این سه روش استخراج شده و نحوه‌ی تاثیر گذاری موارد مذکور بر تزکیه نفس را بررسی می‌کند.واژگان کلیدی: روش، تزکیه، نفس، صحیفه سجادیه

پژوهش حاضر با عنوان «معناشناسی یأس و ناامیدی در قرآن کریم»، با هدف بررسی مولفه های معناییِ این واژه، بر محور روابط هم نشینی و جانشینی و تقابل، نگارش یافته است. بدین منظور، واژه ها و عباراتی که در حوزه معناییِ یأس، دارای این روابط با این واژه می باشند، تبیین گردیده اند که به صورت اجمال به آنها اشاره می گردد:ده عبارت «الّذین کفروا، انسان، القوم الکافرون، نساء، قوماً غضب الله علیهم، کفار، الّذین کفروا بآیات الله و لقائه، الّذین آمنوا، رسل، برادران حضرت یوسف»، هم نشین های فاعلی و دو واژه ی «کفور» و «قنوط»، هم نشین های وصفی و هفت عبارت «من ینکم، من المحیض، من الآخره، من رَوْح الله، من أصحاب القبور، ایمان نیاوردن مردم، من رحمه الله» هم نشین های متممی یأس می باشند، که هریک از این هم نشین های متممی، متعلق یأس نیز به شمار می روند. و نهایتاً دو عبارت «نزعنا رحمه الله» و «مسّه الشّر»، هم نشین های فعلی این واژه محسوب می گردند.از مولفه های معنایی یأس می توان به «کفر به آیات الهی و لقاء خداوند، گمراهی، بدگمانی و ظن سوء نسبت به خدا، انکار آیات الهی» اشاره کرد. از دیگر مولفه های معناییِ یأس می توان به عبارات «کفور، قنوط، ختر، خون، آثماً، فراموش کردن غیر و توبه و خواندن خداوند، فذو دعاءٍ عریض، جزوعاً، مقصر و گناهکار جلوه دادن دیگران» اشاره نمود.«لایرجون لقاءنا (الله)» به عنوان عبارت هم معنای «یأس از معاد و آخرت» با مفاهیم «رضوا بالحیاه الدنیا، اطمأنّوا بها، عن آیاتنا غافلون، فی طغیانهم یعمهون، إستکبروا فی أنفسهم و هم چنین بهانه جویی» هم نشین معنایی می باشد، بدین ترتیب این عبارات نیز جزء مولفه های معناییِ «یأس» محسوب می گردند.واژه‌های «صَبَرْنا، مَنُوعًا، شاکراً»؛ به عنوان مفاهیمی که در رابطه ی تقابل با یأس قرار می گیرند، به صورت منفی، از مولفه های معنایی یأس می باشند. عبارت «رجو»، به عنوان واژه ی متقابل با یأس، به صورت منفی از مولفه های معنایی آن محسوب می گردد. از مولفه های معنایی امید به «رحمهالله» و «معاد»، امیدِ همراه با عمل صالح است که تحت عباراتِ «الّذین آمنوا والّذین هاجروا و جاهدوا فی سبیل الله، هو قانتٌ آناء اللّیل ساجداً و قائماً یحذر الآخره»، «ذکر الله کثیراً، اعبدوا الله، لاتعثوا فی الأرض المفسدین» و «الَّذینَ یَتْلُونَ کِتابَ اللَّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاهَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِیَهً»، آورده شده است.کلید واژه ها: یأس، معناشناسی، قرآن، روابط هم نشینی، روابط جانشینی، روابط تقابلی